Jeśli za protoplastę kryminału uznamy powieść detektywistyczną, być może uda nam się znaleźć odpowiedź na to pytanie – na użytek tego artykułu przyjmijmy więc takie założenie. Pochylił się nad nim Paul Collins, który postarał się o dogłębną analizę tematu i sprawdzenie, kogo powinniśmy „winić” za to, że dziś niemal wszyscy rozkochaliśmy się w literackich zbrodniach wszelkiej maści.
Głównym podejrzanym dla każdego jest oczywiście Edgar Allan Poe, który w 1841 roku napisał Morderstwo przy Rue Morgue – i z pewnością koncept taki nie byłby pozbawiony podstaw, wszak jest to przełomowa pozycja w literaturze kryminalnej. Głównie dlatego, że po raz pierwszy protagonistą został pewien detektyw. Kolejnym dobrym kandydatem jest Wilkie Collins, autor Kamienia księżycowego z 1868 roku,
W obydwu tych pozycjach znajduje się to, co i dziś możemy odnaleźć w kryminałach – ekscentryczny, a zarazem genialny detektyw, mamroczący lokalnie stróże prawa, tajemnicze zabójstwo w dworku i szereg innych elementów. Mimo że dziś są dla nas chlebem powszechnym, wówczas stanowiły pewne novum.
W rzeczywistości jednak mimo ogromnych zasług dla gatunku, żaden z tych dżentelmenów nie może być uznanym za pierwszego, który podjął temat. Palma pierwszeństwa przypada bowiem Charlesowi Felixowi.
Kimże jest ten pisarz? Odpowiedź niestety nie jest prosta, ponieważ… tego przez wiele lat nikt nie wiedział. Sam badacz trafił na niego poprzez przypis w Kamieniu księżycowym. Przypis, w którym autor twierdził, iż to właśnie Charles Felix jest pierwszym autorem, który sięgnął po takie ramy gatunkowe.
Najwyraźniej było to na tyle niebezpieczne posunięcie, że przez niemal sto pięćdziesiąt lat prawdziwa tożsamość Felixa była ukrywana. Dopiero potem okazało się, że to Charles Warren Adams. Na trop trudno było wpaść, bo nie zachowała się nawet korespondencja między nim a wydawcą – później okazało się, że wszystkiemu zawinił pewien błahy fakt. Mianowicie taki, że Felix był zarówno autorem, jak i swoim wydawcą.
Napisał i opublikował The Notting Hill Mystery – i jeśli wierzyć przypisowi u Collinsa, współcześni mu pisarze i krytycy właśnie tę pozycję uznawali za pierwszą, którą można by określić mianem powieści detektywistycznej.
Źródło: NPR | Fot. Catherine via flickr
Najnowsze komentarze